ARTE ERROMANIKOA

Arte hau Erdi Aroan agertu zen Europa osoan aurkitzen den lehen estiloa da, tokian tokiko desberdintasunak baldin baditu ere Estiloko zabalkuntza erromesaldiei erantzuten die, nagusiki Santiagora. Erromanikoa zabaldu zen hainbat kausei esker: Inbasio Barbaroen amaiera Kordobako kalifatoaren zatiketa Bakearen zabalkuntza mundu kristauan, hirien, merkataritza eta industriaren zabalkuntzaz. Zabalkuntza honetako faktoreak izan ziren: Sistema feudalaren garapena, lanak eskatzen zituela (gazteluak) Orden erlijiosoen zabalkuntza (Benediktinoak), monasterioak zabaldu zituzten Erromesaldiko bideak Gurutzadurak Hiru eraikuntza mota nagusi daude: Elizak, Monasterioak eta Gazteluak Mikrokosmos bat bezala diseinatua zegoen, Jainkoaren hiria Eraikuntza anitzak zituzten: Eliza Klaustroa Kapitulu gela Abatearen etxea Praile / monjen gelak Errefektorioa Ospitalea.

Eliza eraikuntza nagusia zen Jainkoaren erresuma sinbolizatzen zuen Parterik sakratuena absidea zen Gurutze forma zuen Sinbologia garrantzitsua zen: Zati zirkularrek perfekzioa islatzen dute eta Jainkoaren sinboloa dira Laukizuzenak izakiekin erlazionaturik daude. Elizaren ezaugarriak: Monumentala, erromatar ereduak kopiatu nahi zuten erromesaldiko elizetan Txikia herriko elizetan Erlijio katolikoaren propagandarako ziren Iraunkorrak ziren, harriz egindakoak Oinplanoak izan daitezke: Gurutze latinoa Poligonala Basilikaka Gurutze latinoa Poligonala Basilikala

-Eliza kanpoko altxatua: Eliza harrizko gangaz estalita dago Hormak lodiak dira Kontrahorma sendoak behar dituzte Oinarriak sendoak dira Leiho gutxi

-Eliza barruko altxatua: hiru maila ditu: Lehenengo solairua zutabe eta gurutze formako pilarez Bigarren solairua tribunarekin (korredore bat erdiko nabera ematen duela, alboko nabeen gainetik) Klerestorioa: leihoetako zati bat, kanpora irekia. Zutabea Pillar Tribuna Klerestorioa

Eliza Estalki mota ugari zituen; adibidez, Kanoi ganga: nagusiki erdiko nabea estaltzeko erabiltzen zen Ertz ganga gehiago erabiltzen zen alboko nabeetan eta girolan Kupula: Absidetan esferikoa erabiltzen zen. Erdikoa tronpa edo petxinen gainean eraikitzen zen.

Gazteluak defentsarako eraikuntzak ziren Fortifikatuak ziren, babesa emateko Harresia elementu nagusienetariko bat zen Normalean toki altuetan eraikitzen ziren, errazagoa zelako bertako defentsa. Erromanikoa Frantzian Erromanikoaren jatorrizko gunea zen Estiloa Cluny-ko abatetxean jaio zen Handik erromesaldiko bideei esker Europa osotik zabaldu zen, nagusiko Santiagoko bidean zehar. Erromanikoa Frantzian Gangetako estilo desberdinak bereizten dira Provenza: kupula apuntatuak eta arkuz dekoraturiko fatxadak Auvernia koro luzea, alboko nabeak erdiko santutegiaren inguruan girola osatuz eta kapera erradialekin Saint Trophime, Arles Saint Sernin Toulouse.

Erromanikoa Frantzian Burgundia: hiru nabeetako basilika kanoi gangaz Normandia: Lombardiako eraginak, ertz gangaz eta kontrahormekin. Fatxadetan bi dorre agertzen ziren bi aldeetan. Sainte Magdalene, Vezelay Cluny .

Erromanikoa Italian Italiako probintzietan estilo arkitektoniko oso desberdinak garatu ziren: Lombardia ertz gangaz eta proportzio handiz Erdiko Italian elementu klasikoen dekorazioa: kapitel korintiarrak, kolorezko marmolak, arku irekian, zutabetako galeriak eta eskulturaz beteriko fatxadak Saint Ambroggio, Milan Saint Miniato, Florencia.

Erromanikoa Italian Hegoaldea Bizantziar eta Arabiar eraginez, mosaikoak eta arku zorrotz apuntatuak erabiltzen dituela. Toscana: hiru eraikuntza separatuak: eliza, baptisterioa eta kanpandorrea. Cefalu, Sicilia Pisako Katedrala, Toscanan, hiru eraikuntza separatuak ditu. Erromanikoa Alemanian Elizak tamaina handikoak ziren Altuera handikoak ziren ere Amaiera bakoitzean abside bat zuten. Dorre zirkular edo oktogonal anitzen erabilerak itxura berezia ematen die. Laach Worms

Erromanikoa Ingalaterran X. mendea baino lehen egurrez egiten zen Harrizko eraikuntzak txikiak ziren eta era tosko batean eraikiak XI. mendean erromaniko normandoak saxoniar estiloa ordezkatu zuen

Erromanikoa Ingalaterran Eraikuntza luzeak, estuak, horma sendoz eta pilareen gainean eraikiak. Absideak laukizuzenak ziren, transepto bikoitza zuten eta atariak oso sakonak Nabeak sabai lauez estaltzen ziren baina ondoren gangak erabiltzen hasi ziren. Alboko nabeak ertz gangez estaltzen ziren.

Erromanikoa Espainian Lehenengo gunea: Kataluinia XI. mendean zonalde honek Frantziarekin lotura estuak zituen Eraginak lehenago zabaldu ziren Espainiako beste tokietara erromesaldiekin iritsi zen Erromanikoa Espainian Kataluniako elizek, kanpoaldean, bolumen ordenatuak aurkezten dituzte Hormak banda lonbardoz, arku itsuz eta galeriekin dekoratzen dira Oinplanoak hiru nabe zituen, nartex txiki batez Buruan abside hirukoitza dago Erromanikoa Espainian Santiagorako bidea arte honen zabalkuntzarako oinarrizkoa izan zen.

Erromanikoa Espainian Erromesaldiko elizen ezaugarriak: Oinplanoa hiru edo bost nabeekin eta transeptoa Transeptoan kapera erradialak daude Tribuna barrualdean Buruak girola eta kapera erradialak zituen.

Erromanikoa Espainian Eraikuntza poligonalak badaude ere Tenplarioekin erlazionaturik daude Jerusalengo Sepulkro Santuan inspiratzen dira Adibideak dira Eunate, Torres del Rio (biak Nafarroan) eta Veracruz (Segovian).

Erromanikoa Espainian Gaztela-Leon: Erromesaldiko bideen eragina sakona da Elizak Errekonkistako espirituarekin identifikatzen dira.

Erromanikoa Espainian Eraikuntzak sinpleak eta txikiak dira Kontraste handia sortu zuten Islameko arkitektura errefinatuarekin. Normalean kanpoan zonalde portikatu bat zuten, kontzejuko bilerak egiteko.

Erromanikoa Espainian Adibiderik onenak dira: Santiagoko katedrala Fromista Sant Climent de Tahull San Pere de Roda San Juan de la Peña Beste eraikuntza daude ere, gazteluak bezala (Loarre, Huescan) edo zubiak, erromesentzat oso garrantzitsuak (Garesekoa, Nafarroan) .

Sarrera Marko arkitektonikoaz mugatuta dago. Eskultura kokatzeko gune nagusiak dira: Atariak Kapitelak

Sarrera Eskultura erromanikoak helburu pedagogikoa zuen: irakurtzen ez zekien jendearentzat harrizko Biblia bat zen Mezua sinplea eta argitsua da, ulertzeko erraza Ez da garrantzitsua natura ondo kopiatzea, baizik eta transmititu nahi dituzten ideiak era argi batean islatzea.

Sarrera Programa ikonografikoa beti kokatzen da era berdinean: Tinpanoan Azken Epaiketa irudikatzen da Atezangoetan sainduen eskulturak kokatzen dira Kapiteletan Bibliako pasarteak Landare motiboak Irudi satirikoak Beste motako dekorazioak (kanpoaldetan) bekatuak eta bizioak irudikatzeko uzten dira.

Atari baten zatiak hauek ziren:

- Tinpanoa:Tinpanoan Azken Epaiketa irudikatzen da Erdian Kristo agertzen da, epaile bezala Mandorlan edo almendra itxurako forma baten barruan dago Bere inguruan lau Ebanjelistak, pertsonak edo abere moduan irudikatuak Hauen inguruan epaituak edota Apokalipsiko hogeita lau gizon zaharrak agertzen dira

Tinpanoa Kristo bedeinkatzen dago, eskua altxaturik duela Bere oinak lurra irudikatzen duen sinbolo baten gainean jarriak Mandorla elementu mistikoa da Ebanjelistak inguruan daude: Marko, lehoia Mateo, gizona Lukas, zezena Jon, arranoa

Konposaketa Irudiak marko arkitektonikora egokitzen dira Hierarkia eta simetriako irizpideak jarraituz banatzen dira Eszenari batasuna emateko pertsonai guztien begiak Kristorengan elkartzen dira Detaile batzuk egiten dira ere

Konposaketa Atarietako beste elementu garrantzitsuak dira: Apostoluen irudiak atezangoetan, normalean irudi luzangak izaten dira Kristo, Birjina edo beste santu garrantzitsuren bat mainelean edo parteluzean Dintelean garrantzi gutxiagoko irudiak edo Apokalipsiko gizon zaharrak agertzen dira

Konposaketa Batzuetan dekorazioak ohiko markoa gaindi dezake eta fatxada osoan zehar zabaltzen da Toki arruntetatik kanpo agertzen diren irudiak normalean bizio eta bekatuen irudikapenak izaten dira

Arkiboltak Irudiak arkibolta bakoitzean banatzen dira. Gaia arkibolta batetik bestera desberdinak izan daitezke Espazioak mugatzen ditu Gaiak gizakiak, landareak edo irudi geometrikoak izan daitezke

Arkiboltak Arkiboltetako irudiak erdira begira daude Batzuetan dobela bakoitzean historia oso bat dago Beste elementu apaingarriak, batzuetan profanoak, ager daitezke ere, zodiakoko sinboloak bezala.

Beste apaingarriak Teilatu azpian agertzen diren irudiak: munstroak eta bizioak irudikatzen dituzte

Klaustroak Klaustroak apaingarri eskultorikoen beste gune garrantzitsu bat dira Eskultura zutabe txikien gainean dauden kapiteletara mugatzen da.

Klaustroak Kapitalak apaindu daitezke norma batzuk jarraituz: Batzuk Bibliako historiak kontatzen dituzte, era sinple eta ulertzeko erraz batean Beste batzuk naturako elementuak, landareak eta loreak bezala izaten dituzte Beste batzuk sinbolikoak dira, munstroak edo alegoriekin

. Klaustroak Biblikoak Abereak Landareak Satirikoak Erliebeak Ez dira tinpanoetako edo klaustroetako irudiak bezain arruntak Batzuetan elizetako hormetan agertzen dira Gaiak erlijiosoak izaten dira Erliebeak Teknikoki beste eskulturekin hainbat ezaugarri konpartitzen dituzte: Naturalismo falta Mezuaren sinpletasuna Plano desberdinak sakontasuneko inpresioa emateko.

Eskultura independentea Egurrez egindakoa izaten da Irudiak ez dira tamaina handikoak Beti dira erlijiosoak Bizantziar eraginak izaten dituzte Motak: Birjina bere Semearekin Kristo Gurutzean Jaitsiera . Eskultura independentea Birjina: Bizantziar Teotokos-en oinarritua dago Birjina bere Semearentzat eserlekua da Biak agertzen dira aurrera begira Bedeinkatzen ari dira Ez dago adinen desberdintasunik, bakarrik tamainakoa Desproportzionatuak dira Denborarekin eboluzionatu ziren eta Haurraren kokapena desberdina da, naturalistagoa izateko Polikromatuak daude

Eskultura independentea Kristoa Gurutzean agertzen da Bizirik dago eta ez dauka sufrimendua adierazten duen elementurik Soineko luze bat jantzita daramate Lau iltze dituzte Dena da simetrikoa Polikromatuak dira

Eskultura independentea Jaitsierak: Batzuetan irudi bat baino gehiago agertzen da, Bibliako eszena osatuz Arruntena Kristoa gurutzetik jaisteko momentua da.

Eskultura independientea Jaitsiera Piet.

 

PINTURA ERROMANIKOA

Pintura erromanikoa, eskultura bezala, arkitekturaren zerbitzuan dago. Izaera didaktikoa dauka. Kokapena arruntena elizen barruan izaten da, hormak dekoratuz. Gaiak ia esklusiboki erlijiosoak dira.

Teknikak eta euskarriak Horman, nagusiki absidetan: freskoa. Egur gainean: aldaretako aurrealdeak, kodeetan: miniatura eta oihaletan: tapizak

Horma pintura Ezaugarriak: Pertsonaiak hierarkizatuak agertzen dira: Kristo edo Birjina erdian agertzen dira, tamaina handiz Haien inguruan aingeruak edo Ebanjelistak Beste sainduak beherago kokatzen dira Naturako elementuak: abereak, landareak, lurretik gertu.

Horma pintura Irudiak ez dira lasaiak: ikonografia tipikoena Pantokrator da, hau da, Kristo epaile bezala, mehatxuzko espresioa duela Irudiak aurrera begira daude Ez dira naturalistak Konbentzionalismoz beteak Deformazioak eta irudiak estilizatuegiak.

Horma pintura Erabilitako teknika freskoa da Koloreak lauak dira, itzalik gabekoak eta tonalitate desberdinik gabe Ez dute perspektiba erabiltzen Irudiak lerro lodiz mugatzen dira Sakontasuneko inpresioa emateko lerro paraleloak margotzen dituzte

Ikonografia Pantrokator beti dago bedeinkatzen: eskumako eskua altxatua seinale hori egiten Ezkerreko eskuaz liburu bat heltzen du non irakur daiteken: Ego sum lux mundi (Ni naiz munduko argia) Bi aldeetan alpha eta omega letrak agertzen dira, Greziar alfabetoko lehena eta azkena, Kristo gauza guztien hasiera eta amaiera dela sinbolizatzen dutelarik .

Ikonografia Kristo eserita egoten da zerua irudikatzen duen lerro baten gainean Bere oinak lurra irudikatzen duen zirkulu batean daude Aurpegiko kolorea irudikatzen da kolorezko zirkuluekin Begiak handiak eta espresiorik gabekoak dira Eskuak luzeegiak dira, beste elementuak bezala Jainko boteretsua da, gupidarik gabekoa.

Ikonografia Birjina beti agertzen da bere Semearekin Bizantziar Teokokosen kopia bat da Mandorlaren erdian agertzen da, Pantokrator bezala Umea bedeinkatzen dago Birjina bere Semearen eserlekua da.

Koloreak Eskolaren arabera aldatzen dira. Espainian bi eskola bereizten dira: Kataluniakoa (Taull): okrea, berdea eta urdina, zuria eta beltzaz gain Gaztelakoa: Frantziar eragina dago eta gorria gehiago erabiltzen da Kataluina Gaztela.

Horma pintura Absidea kokapen nagusia bada ere, kolore desberdineko bandaz, ez da kokapen bakarra: Pintura ager daiteke gangetan, Leongo San Isidoroko Errege Panteoian bezala Hormetan ager daiteke Zutabeak eta bereziki kapitelak margotzen dira.

Horma pintura Eszenak absidean ez daudenean, gangetan baizik, banaketa eta gaiak alda daitezke Bigarren mailako eszena erlijiosoak daude, aingeruak Kristoren jaiotzaren berri ematen artzainei bezala. Ez dago erdigune bat eta irudiak inguruan agertzen dira. Naturari erreferentzia ingenuoak daude.

Horma pintura Pintura edozein tokitan ager daiteke, gangetan edota arkuetako barruko partea. Antolakuntza hierarkiko bat dago: irudi nagusiak gangetan eta elementu naturalak (landareak, loreak) bigarren mailako kokagunetan. Horror vacuii dagoela dirudi. Gangetan ez dago norabide zehatz bat, absidetan bezala, eta horregatik irudiak edozein norabidean ager daitezke.

Horma pintura San Isidoroko irudi honetan pertsonaien banaketa ikus daiteke: Pantokrator erdian eta Tetramorfo taldea mandorlaren inguruan.

Horma pintura Irudi erlijiosoak egiteaz gain, beste motako gaiak ager daitezke ere Hau da nekazal lanen irudikapena, egutegi original batean banaturik agertzen dela, arku baten intradosean.

Frontalak Normalean egurrez eginak daude Gaiak erlijiosoak izaten dira, askotan absidetako berdinak Pertsonaien banaketa beti simetrikoa da Irudiak laukietan banatzen dira eta tamaina desberdina da haien garrantziaren arabera.

Miniaturak Pergaminoan egiten da Gaiak izan daitezke: Erlijiosoak Profanoak: Eguneroko eszenak Gorte eszenak

Tapizak Artilez egiten dira Hormak dekoratzeko erabiltzen ziren Irudiak gorteko bizitzarekin erlazionatuak daude.

ESKULTURA ERROMANIKOA

Sarrera marko arkitektonikoaz mugatuta dago. Eskultura kokatzeko gune nagusiak atariak eta Kapitelak dira. Eskultura erromanikoak helburu pedagogikoa zuen: irakurtzen ez zekien jendearentzat harrizko Biblia bat zen Mezua sinplea eta argitsua da, ulertzeko erraza. Ez da garrantzitsua natura ondo kopiatzea, baizik eta transmititu nahi dituzten ideiak era argi batean islatzea. Sarrera Programa ikonografikoa beti kokatzen da era berdinean: Tinpanoan Azken Epaiketa irudikatzen da Atezangoetan sainduen eskulturak kokatzen dira Kapiteletan Bibliako pasarteak Landare motiboak Irudi satirikoak Beste motako dekorazioak (kanpoaldetan) bekatuak eta bizioak irudikatzeko uzten dira.

Atari baten zatiak :

Tinpanoa -Tinpanoan Azken Epaiketa irudikatzen da Erdian Kristo agertzen da, epaile bezala Mandorlan edo almendra itxurako forma baten barruan dago. Bere inguruan lau Ebanjelistak, pertsonak edo abere moduan irudikatuak Hauen inguruan epaituak edota Apokalipsiko hogeita lau gizon zaharrak agertzen dira.

Tinpanoa Kristo bedeinkatzen dago, eskua altxaturik duela Bere oinak lurra irudikatzen duen sinbolo baten gainean jarriak Mandorla elementu mistikoa da Ebanjelistak inguruan daude: Marko, lehoia Mateo, gizona Lukas, zezena Jon, arranoa Konposaketa Irudiak marko arkitektonikora egokitzen dira Hierarkia eta simetriako irizpideak jarraituz banatzen dira Eszenari batasuna emateko pertsonai guztien begiak Kristorengan elkartzen dira Detaile batzuk egiten dira ere .

Atarietako beste elementu garrantzitsuak dira: Apostoluen irudiak atezangoetan, normalean irudi luzangak izaten dira Kristo, Birjina edo beste santu garrantzitsuren bat mainelean edo parteluzean Dintelean garrantzi gutxiagoko irudiak edo Apokalipsiko gizon zaharrak agertzen dira .

Batzuetan dekorazioak ohiko markoa gaindi dezake eta fatxada osoan zehar zabaltzen da Toki arruntetatik kanpo agertzen diren irudiak normalean bizio eta bekatuen irudikapenak izaten dira .

Irudiak arkibolta bakoitzean banatzen dira Gaia arkibolta batetik bestera desberdinak izan daitezke Espazioak mugatzen ditu Gaiak gizakiak, landareak edo irudi geometrikoak izan daitezke

Arkiboltetako irudiak erdira begira daude Batzuetan dobela bakoitzean historia oso bat dago Beste elementu apaingarriak, batzuetan profanoak, ager daitezke ere, zodiakoko sinboloak bezala .

Beste apaingarriak teilatu azpian agertzen diren irudiak adibidez; munstroak eta bizioak irudikatzen dituzte.

Klaustroak apaingarri eskultorikoen beste gune garrantzitsu bat dira Eskultura zutabe txikien gainean dauden kapiteletara mugatzen da.

Kapitalak apaindu daitezke norma batzuk jarraituz: Batzuk Bibliako historiak kontatzen dituzte, era sinple eta ulertzeko erraz batean Beste batzuk naturako elementuak, landareak eta loreak bezala izaten dituzte Beste batzuk sinbolikoak dira, munstroak edo alegoriekin.

Erliebeak ez dira tinpanoetako edo klaustroetako irudiak bezain arruntak Batzuetan elizetako hormetan agertzen dira Gaiak erlijiosoak izaten dira

Erliebeak teknikoki beste eskulturekin hainbat ezaugarri konpartitzen dituzte: Naturalismo falta Mezuaren sinpletasuna plano desberdinak sakontasuneko inpresioa emateko.

Eskultura independentea Egurrez egindakoa izaten da Irudiak ez dira tamaina handikoak Beti dira erlijiosoak Bizantziar eraginak izaten dituzte Motak: Birjina bere Semearekin Kristo Gurutzean Jaitsiera

Eskultura independentea Birjina: Bizantziar Teotokos-en oinarritua dago Birjina bere Semearentzat eserlekua da Biak agertzen dira aurrera begira Bedeinkatzen ari dira Ez dago adinen desberdintasunik, bakarrik tamainakoa Desproportzionatuak dira Denborarekin eboluzionatu ziren eta haurraren kokapena desberdina da, naturalistagoa izateko Polikromatuak daude

Eskultura independentea Kristoa Gurutzean agertzen da Bizirik dago eta ez dauka sufrimendua adierazten duen elementurik Soineko luze bat jantzita daramate Lau iltze dituzte Dena da simetrikoa Polikromatuak dira.

Eskultura independentea Jaitsierak: Batzuetan irudi bat baino gehiago agertzen da, Bibliako eszena osatuz Arruntena Kristoa gurutzetik jaisteko momentua da.